Kĩ Thuật Trồng Và Chăm Sóc Cây Cà Phê

QUY TRÌNH CHĂM SÓC CÀ PHÊ BẰNG CÔNG NGHỆ RABBIT

Cà phê là cây công nghiệp quan trọng số một trong việc phát triển kinh tế - xã hội đối với vùng Tây Nguyên, và một số tỉnh vùng núi phía Bắc.

Trong vòng 30 năm qua (tính từ năm 1981) diện tích trồng cà phê đã tăng đáng kể (từ 90 nghìn ha lên khoảng 566 ngàn ha). Với một thời gian khá dài, việc chuyên canh cây cà phê trên một phạm vi tập trung và rộng lớn, đã dẫn đến hiện tượng suy giảm về sức sản xuất của cây cà phê trong vùng. Qua kết quả khảo sát, điều tra, lấy mẫu đất tại nhiều vùng trồng cà phê cho thấy: đã có sự suy thoái về chất lượng đất trồng cà phê, biểu hiện rõ nét là đặc tính hóa và sinh học đất, cùng với đó là quá trình mất cân bằng dinh dưỡng trong đất đối với nhu cầu dinh dưỡng của cây cà phê cũng đang diễn ra mạnh mẽ. Hậu quả là diện tích cà phê thoái hóa đang ngày một nhiều lên với các biểu hiện về bệnh như: sưng rễ, thối rễ, vàng lá, khô cành, thui hoa, rụng quả  … diễn ra khá phổ biến. Không những thế, nhiều diện tích trồng cà phê mặc dù đã được đầu tư, phân bón khá cao song vẫn không cho năng suất.

Từ những thực tiễn trên HTX PTNN công nghệ cao Thăng Long khuyến cáo gói giải pháp đồng bộ dinh dưỡng cho canh tác cà phê Tây Nguyên, Tây bắc  cải tạo đất bằng “Quy trình Rabbit”  và cung cấp dinh dưỡng cho cây cà phê bằng bộ sản phẩm Rabbit 1, Rabbit 2, Nấm đối kháng trichoderma, thuốc trừ sâu Nano thảo mộc trên cơ sở phục hồi tính chất lý hóa của đất, cải thiện đặc tính sinh học đất, kết hợp cân đối 13 chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây cà phê vùng Tây Nguyên, Tây bắc Gói giải pháp đồng bộ dinh dưỡng cho canh tác cà phê đã được khẳng định qua các vụ và trở thành quy trình áp dụng rộng rãi tại các nông hộ, trang trại, các nông lâm trường, công ty trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Tây bắc.

I. CẢI TẠO ĐẤT, PHỤC HỒI ĐỘ PHÌ ĐẤT

Sau nhiều năm canh tác, đất trồng cà phê có phản ứng chua (pH dao động chủ yếu từ 4-5, thậm chí có nơi pH=3). Cùng với đó là quá trình giảm mạnh về hàm lượng các cation kiềm trong đất do tác động của quá trình rửa trôi. Đất chua làm tăng quá trình cố định lân và giảm năng lực hấp thụ lân của cây. Đất chua làm tăng hàm lượng nhôm di động trong đất ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của rễ (đặc biệt đầu rễ tơ và rễ bên trở nên dày), lượng rễ tơ và rễ nhánh bị giảm trầm trọng làm cản trở sự hấp thu, vận chuyển và đồng hóa các chất dinh dưỡng của cây. Đất chua là môi trường thuận lợi cho một số vi sinh vật gây hại vùng rễ gây sưng rễ thối rễ làm giảm năng lực hấp thụ dinh dưỡng của bộ rễ. Đất chua làm giảm quá trình trao đổi cation trong đất, cản trở quá trình cung cấp dinh dưỡng cho cây, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất sử dụng phân bón của cây trồng. Do vậy, rất cần thiết phải cải tạo độ chua, phục hồi độ phì nhiêu đất chế phẩm sinh học nấm đối kháng trichoderma bacillus.

Lượng dùng chế phẩm sinh học nấm đối kháng trichoderma bacillus

+ Lần đầu sử dụng pha 100ml/bình 18l tưới đều dưới gốc cây cà phê

+ Lần 2 sau khoảng 1 tuần pha 50ml/bình 18l tưới đều dưới gốc cây cà phê

Chú ý : khi tưới trichoderma nếu gốc cây khô cần tưới nước ẩm trước khi tưới trichoderma

Khi thấy gốc cây cà phê ẩm, đất tơi xốp là được, tưới nhắc lại khoảng 1 tháng /lần để duy trì hệ sinh thái VSV     

Cách bón và thời điểm bón:

Trước khi bón cần làm cỏ sạch và tưới đều quanh gốc (từ giữa tán ra ngoài mép tán), có tưới trực tiếp lên mặt đất. Tuy nhiên, những vườn cà phê không tạo bồn cần xới nhẹ mặt đất trước khi tưới để hạn chế sự rửa trôi nếu gặp mưa. Nên tưới vào đầu mùa mưa hoặc gần cuối mùa mưa.

Lưu ý: Nên tưới nấm đối kháng trichoderma kết hợp phân chuồng và các nguồn hữu cơ hoai mục.

II. PHÂN BÓN VÀ CHĂM SÓC CÀ PHÊ

Cà phê là một loại cây trồng có yêu cầu thâm canh cao, phân bón là một trong những yếu tố được xếp vào thứ tự hàng đầu. Trồng cà phê nếu không đảm bảo lượng phân bón cho cây sẽ dẫn tới không có hiệu quả kinh tế. Bón đúng lúc, đủ lượng cần thiết sẽ tránh được lãng phí do rửa trôi, bốc hơi và đưa lại năng suất cao.

A. Chăm sóc cà phê mùa khô

1. Cắt tỉa cành nhánh (nên tiến hành sau khi thu hoạch 15-25 ngày)

Việc cắt tỉa cành nhánh có một ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp cây nhanh hồi phục, tán cây thông thoáng tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quang hợp, hạn chế sự phát triển của nấm bệnh, đồng thời chủ động được các cặp cành cơ bản và tạo ra hệ cành quả thứ cấp phân bố đều ở các tầng trong bộ tán. Hơn nữa việc cắt tỉa cành còn giúp tập trung được dinh dưỡng để nuôi cây.

Nguyên tắc là cắt tỉa các cành ở phía dưới gốc trước sau đó lần lượt lên phía trên ở những năm về sau. Tùy theo mức độ ra quả trên các đốt nhiều hay ít, độ lớn của cành và sự phát sinh của cành thứ cấp mà quyết định vị trí nơi cắt cành. Ví dụ, trên cành hầu hết các đốt đã cho quả, chỉ còn lại một vài đốt ở phía ngoài của đầu cành chưa ra quả mà trên cành đã phát sinh cành thứ cấp thì sau vụ thu hoạch cần cắt bỏ cành này (vị trí cắt ở phía ngoài nơi cành thứ cấp phát sinh, nên giữ lại một đoạn gốc của cành từ 15 - 20 cm)

2. Tưới nước bón phân qua lá Rabbit kích thích ra hoa đồng loạt

Với đặc tính của cây cà phê, vào cuối vụ thu hoạch cây đã có quá trình phân hóa mầm hoa và mầm hoa vẫn tiếp tục phát triển vào sau vụ thu hoạch. Nếu để tự nhiên hoa sẽ không đều cần phải phun phân bón Rabbit số 2 từ 3 đến 5 lần để giúp cây phân hóa mầm hoa.

Nếu mầm hoa phát triển đã hoàn chỉnh (dạng mỏ sẻ) khi được tưới nước hay có lượng mưa trên dưới 15 mm thì sau 5 - 7 ngày hoa sẽ nở, thời gian có thể dài hơn nếu trước đó hoa chưa phát triển đầy đủ. Do vậy, việc tưới nước và phun Rabbit số 2 vào mùa khô vừa đảm bảo nước cho cây sinh trưởng, phát triển tốt vừa giúp điều khiển quá trình ra hoa đồng loạt, tập trung của cây (nên tưới được hai lần trong mùa khô). Tuy nhiên do đặc thù địa hình và rẫy cà phê thường có diện tích lớn nên tưới trong mùa khô thường đòi hỏi sự đầu tư khá cao, vì vậy nhiều diện tích không được tưới chủ động sẽ không cho năng suất cao.

- Phun,Tưới đợt 1: Sau khi thu hoạch, cắt tỉa cành, phun Rabbit số 2 100ml/bình 18l, phun 2 lần mỗi lần cách nhau một tuần để cho cây cà phê phân hóa mầm hoa hoàn chỉnh (khi thấy mần hoa dạng mỏ sẻ, hay đầu nụ bạc trắng thì tiến hành tưới). Việc tưới đợt 1 rất quan trọng, giúp cây cà phê ra hoa đồng loạt.

- Phun,Tưới đợt 2: Nên cách đợt 1 từ 25-30 ngày, không nên tưới sớm hơn. Phun Rabbit số 2 100ml/bình 18 l từ 2 đến 3 lần mỗi lần cách nhau 01 tuần. Mục đích là để  tiếp tục ép những hoa non còn lại nở hết vào đợt 2, có như vậy mới không bị non hoa và ra hết hoa trong hai lần tưới nước và sau này vào mùa mưa sẽ giảm được hiện tượng rụng trái non, đồng thời giúp cho các năm sau hoa ra tập trung (không phân tán thành nhiều đợt). Đợt 2 nên tưới nhiều nước hơn (tưới đẫm) đảm bảo độ ẩm đất cao để cây dưỡng trái non.

3. Cung cấp dinh dưỡng, bón phân cho cà phê mùa khô

Bón phân cho cây cà phê một lần trong mùa khô, kết hợp với tưới nước đợt 1 hoặc 2 (bón phân đến đâu tưới đẫm nước đến đó). Việc bón phân thời điểm này rất quan trọng giúp cây cà phê có đầy đủ dinh dưỡng kích thích quá trình phân hóa mầm hoa mạnh hơn, không bị sượng hoa, ra hoa đậu quả tập trung và và nuôi trái non.

Loại phân bón: Sử dụng phân chuồng hoai mục, đậu tương, bã cà phê hoặc Phân bón đầu trâu bón đến đâu tưới đẫm nước đến đó

Sau khi bón phân tưới nước, hòaTrichoderma bacillus 100ml/bình 18 lít tưới vào khu vực đã bón phân giúp phân hủy nhanh hơn phòng tránh tuyến trùng gây thối rễ.

B. Chăm sóc cà phê vào mùa mưa

Mùa mưa bắt đầu cũng là lúc quả cà phê vối bắt đầu tăng nhanh về kích thước, cùng lúc đó có sự tăng trưởng nhanh của cành, chồi trên cây cà phê. Do vậy cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và điều tiết ánh sáng cho phù hợp với tình trạng sinh lý của cây để cây vừa nuôi quả tốt vừa tạo ra bộ khung cành dự trữ khỏe mạnh cho năm tiếp theo. Các biện pháp chăm sóc chủ yếu cho vườn cà phê trong mùa mưa như sau.

1. Rong tỉa cây che bóng kịp thời

Ở các vườn cà phê kiến thiết cơ bản cần rong tỉa cây che bóng tạm thời trồng giữa 2 hàng cà phê. Chặt thấp cây che bóng ở độ cao 50-70cm để cây tái sinh tốt. Trong một mùa mưa, cần rong tỉa cây che bóng này 2-3 lần để cà phê không bị cạnh tranh ánh sáng. Cành lá cây che bóng đem ủ vào gốc cây cà phê.(loại cây che bóng có thể sử dụng cây muồng hoa vàng)
Ở các vườn cà phê kinh doanh có trồng cây che bóng như keo dậu, muồng đen, cần rong tỉa cây bóng kịp thời ngay vào đầu mùa mưa để tăng cường ánh sáng cho vườn cây, giúp cành lá cà phê phát sinh vào đầu mùa mưa được khỏe mạnh, không bị yếu, nhớt. Đầu mùa mưa rong tỉa mạnh, chỉ để lại 1-2 cành hút nhựa nhỏ cho cây che bóng. Khi rong tỉa cây che bóng, chú ý không làm gãy, dập cành cà phê. Giữ yên cành lá cây che bóng được rong tỉa xuống trong vườn cà phê một thời gian cho lá rụng xuống làm phân xanh bồi dưỡng cho vườn, sau đó mới chuyển các cành to ra khỏi vườn để tiện việc đi lại, chăm sóc vườn cà phê. Trong mùa mưa, rong tỉa từ 2 – 3 lần tùy theo tốc độ ra lá cành của cây che bóng, tránh không cho vườn cà phê bị cớm, rợp. Đợt rong tỉa cuối cùng trước khi chấm dứt mưa 1 tháng.

2. Đánh chồi vượt cho cây cà phê

Chồi vượt phát triển rất nhanh trong mùa mưa, do vậy cần đánh chồi vượt kịp thời. Trung bình 1 tháng đánh chồi vượt 1 lần. Khi đánh chồi vượt chú ý vặt các cành tăm, cành nhớt mọc quá nhiều ở cùng một vị trí đốt cành. Ở mỗi vị trí đốt cành chỉ nên để lại không quá 3 cành dự trữ được phát sinh. Chú ý vặt các cành thứ cấp mọc dày trên đỉnh tán tạo điều kiện để ánh sáng lọt vào bộ tán cà phê.

3. Đào rãnh ép xanh, hoặc cày rạch hàng ép xanh

Công việc tạo bồn hoặc cày rạch hàng có thể thực hiện trong mùa mưa, từ sau khi bón phân đợt một khoảng 20 ngày cho đến trước khi chấm dứt mưa 1,5 – 2 tháng. Đào rãnh sâu 30cm, dài 1m, rộng 20-25cm dọc theo mép trong bồn cà phê, mỗi gốc cà phê đào 1-2 rãnh. Dồn tất cả cỏ rác trên lô và cả phân chuồng nếu có vào rãnh, lấp đất lại. Cũng có thể dùng cày tời để cày rạch hàng giữa 2 hàng cà phê, cày sâu 50cm, nên cày 1 hàng, bỏ một hàng và năm sau lại cày luân phiên để hạn chế làm tổn thương bộ rễ cà phê. Tương tự như rãnh đào trong mép bồn, rãnh cày là vị trí để ép xanh cỏ rác trên lô và bón phân chuồng. Dùng cày tời rất tiện lợi, đỡ tốn công lao động thủ công, cày được sâu, công việc được thực hiện nhanh chóng, cành lá cà phê ít bị gãy dập do máy cày ở bên ngoài lô, chỉ có lưỡi cày và người điều khiển cày đi giữa 2 hàng cà phê.

4. Làm cỏ, bón phân

Làm sạch cỏ trên hàng cà phê, không để cỏ dại cạnh tranh với cà phê. Bón phân cho cà phê sau khi làm cỏ sạch. Liều lượng phân bón và loại phân bón như sau:

- Phân hữu cơ: cứ 2-3 năm bón phân hữu cơ 1 lần với liều lượng 20-30 m3/ha hoặc bón phân hữu cơ vi sinh với lượng 1-2 tấn/ha. Kết hợp việc bón phân hữu cơ với đào rãnh ép xanh cho vườn cà phê.

- Phun rabbit số 1 100ml/bình 18l  khi vườn cà phê đã hình thành quả 1 tuần /lần giúp quả phát triển nhanh đồng đều.

* Các năm trồng mới và kiến thiết cơ bản:

Sử dụng phân chuồng hoai mục, đậu tương, bã cà phê hoặc phân bón đầu trâu 3 – 13 – 13 + te

Năm trồng mới: Tưới Trichoderma bacillus 100ml/bình 18l, định kỳ phun Rabbit số 1 100ml/bình 18l, 1 đến 2 tuần 1 lần, cứ sau 3 – 5 lần phun rabbit số 1, phun 1 lần rabbit số 2 giúp cây nhanh tạo gỗ.

Bón gốc từ 300 – 500 kg/ha

Năm thứ 2:

Tưới Trichoderma bacillus 100ml/bình 18l, định kỳ phun Rabbit số 1 100ml/bình 18l, 1 đến 2 tuần 1 lần, cứ sau 3 – 5 lần phun rabbit số 1, phun 1 lần rabbit số 2 giúp cây nhanh tạo gỗ.

Bón gốc từ 300 – 500 kg/ha

Năm thứ 3:

Tưới Trichoderma bacillus 100ml/bình 18l, định kỳ phun Rabbit số 1 100ml/bình 18l, 1 đến 2 tuần 1 lần, cứ sau 3 – 5 lần phun rabbit số 1, phun 1 lần rabbit số 2 giúp cây nhanh tạo gỗ.

Bón gốc từ 500 – 800 kg/ha

Lượng phân trên được chia ra bón 3 lần trong mùa mưa.

5. Tạo hình, sửa cành

Đối với vườn cà phê đầu thời kỳ kinh doanh có chiều cao cây thấp thì khi bộ tán cây đã ổn định tiến hành nuôi tầng hai từ đầu mùa mưa. Để 1 chồi vượt mọc lên từ dưới vị trí hãm ngọn lần thứ nhất khoảng 10cm. Khi độ cao cây đạt 1,6m kể từ mặt đất thì hãm ngọn lần hai và giữ ở độ cao này suốt chu kỳ kinh doanh của cây cà phê. Sau khi hãm ngọn chú ý vặt các chồi vượt mọc ra rất nhanh ở ngọn tán.

Đối với vườn cà phê kinh doanh lâu năm, sau khi thu hoạch đã có một đợt cắt cành chính để loại bỏ các cành già cỗi, các cành vô hiệu, cành khô, cành bị sâu bệnh, cành nhỏ yếu…..
Đầu mùa mưa, cần có một đợt cắt sửa cành nhẹ để tiếp tục loại bỏ các cành khô các cành vô hiệu mới phát sinh trong mùa khô.

Đến khoảng tháng 8-9 khi quả cà phê đã lớn sửa cành một lần nữa. Mục đích của đợt sửa cành lần này là để định lại các cành dự trữ cho mùa thu hoạch năm đến, do vậy trong đợt này cần cắt bớt các cành thứ cấp mọc quá rậm rạp, các cành thứ cấp bị vống, yếu, chỉ để lại các cành dự trữ khỏe mạnh, lóng đốt ngắn hứa hẹn sự ra hoa quả tốt trong mùa khô sắp đến.
6. Phòng trừ sâu bệnh

Các loại sâu bệnh thường hay xuất hiện trong mùa mưa là: Rệp vảy xanh (Coccus viridis), rệp vảy nâu (Saissetia hemisphaerica): Các loại rệp này thường tập trung trên các bộ phận non của cây như: chồi vượt, cành, lá, quả non… để chích hút nhựa làm rụng lá, quả khiến cây bị kiệt sức và có thể gây chết cây. Rệp thường xuất hiện nhiều trên các vườn cà phê kiến thiết cơ bản hơn các vườn cà phê kinh doanh. Biện pháp phòng trừ

- Làm sạch cỏ trong lô, cắt bỏ các cành sát mặt đất để hạn chế sự lây lan của rệp thông qua kiến.

- Dùng dung dịch tỏi ,nano thảo mộc định kỳ phun vào phườn cà phê để phòng trừ và xử lý rệp.

Biện pháp phòng trừ:

- Vệ sinh đồng ruộng, thu hoạch kịp thời các quả chín trên cây và phải nhặt hết các quả khô dưới đất, còn sót trên cây để cắt đứt sự lan truyền của mọt.

- Bảo quản quả khô hay nhân ở độ ẩm dưới 13% (sau thu hoạch).

Bệnh gỉ sắt (Hemileia vastatrix): Đây là loại bệnh gây hại phổ biến trên các vườn cà phê. Nấm ký sinh vào mặt dưới của lá, ban đầu là những vết màu vàng lợt, sau đó xuất hiện lớp phấn màu da cam, các vết bệnh lớn dần và gây rụng lá một phần hay toàn bộ khiến cây bị kiệt sức. Bệnh thường xuất hiện vào đầu mùa mưa và phát triển mạnh nhất vào cuối mưa.
Biện pháp phòng trừ:

Phun nano thảo mộc, dung dịch tỏi 100ml/bình 18l đều cả mặt dưới và mặt trên của lá phun định kỳ trong mùa mưa lưu ý thời điểm phun tốt nhất là lá phải khô.
Hàng năm phải tiến hành phun thuốc vì thuốc chỉ có tác dụng phòng trừ bệnh trong năm và phun toàn bộ vườn cây những cây bị bệnh tăng liều 200ml/bình 18lit.

Ngoài ra, để có thể loại bỏ hẳn các cây bị bệnh, dùng phương pháp ghép chồi thay thế. Cưa các cây bị bệnh gỉ sắt nặng, sau đó ghép các dòng cà phê vối chọn lọc có khả năng chống chịu gỉ sắt vào.

Bệnh khô cành, khô quả bệnh có nguyên nhân do mất cân đối dinh dưỡng hay bị nấm Colletotrichum coffeanum gây nên. Bệnh gây hại chủ yếu trên cành, quả, làm khô cành và rụng quả. Các vết bệnh do nấm gây ra ban đầu có màu nâu vàng sau đó lan rộng và chuyển sang màu nâu sẫm, các vết bệnh thường lõm sâu xuống so với các phần không bị bệnh.

Bệnh nấm hồng (Corticum salmonicolor): Bệnh do nấm gây nên. Vị trí tác hại chủ yếu ở trên cành phần trên của tán, gần nơi phân cành và phần ngọn của cây. Bệnh thường phát sinh trong các tháng cuối mùa mưa. Vết bệnh ban đầu là những chấm trắng nằm ở mặt dưới của cành về sau chuyển sang màu hồng và khi vết bệnh lan rộng khắp chu vi của cành có thể gây chết cành.
Biện pháp phòng trừ:

- Trồng cây che bóng hợp lý và bón phân cân đối để hạn chế tình trạng cây bị kiệt sức do ra quả quá nhiều. Cắt bỏ các cành bệnh.

- Có thể dùng nấm đối kháng trichoderma bacillus phun và tưới vào gốc để phòng trừ cũng như xử lý nấm

- Phun Dithane F-45 vào quả giúp phòng chống nấm bệnh và quả nhanh lớn, phun thẳng vào các vết bệnh nấm để xử lý hết nấm 

Chi tiết liên hệ : HTX Phát triển Nông nghiệp công nghệ cao Thăng Long

     ĐT tư vấn : 01683446582

          Email : Rabbitthanglong@gmail.com,FB: https://www.facebook.com/rabbitthanglong